برگشت اسید معده از معده به مری رفلاکس اسید گفته میشود.
عکس رفلاکس (حذفی)
علت رفلاکس یا برگشت محتویات معده به مری چیست؟
اختلال اصلی در دریچه انتهای مری در محل ورود به معده است و نسبت به افراد معمولی این دریچه تعداد دفعات بیشتری شل می‌باشد یا تون آن کاهش یافته است معمولا همراهی با فتق هیاتال معده دارد.
وقتی به علت شل شدن دریچه انتهای مری، محتویات اسیدی معده وارد معده میشود.
مری با دو روش با این شرایط مقابله می‌کند:
- انقباضات پیشرونده و هماهنگ مری
- محتویات با ماهیت بازی در ترشحات بزاق
اختلال در این مکانیسم‌های دفاعی مری به پیشرفت علائم رفلاکس کمک می‌کند.
علائم رفلاکس معده چیست؟
شایع ترین علائم ریفلاکس یا GERD:
- رگورژیتاسیون (regurgitation): یعنی احساس بازگشت مایع تلخ یا ترش از معده به دهان
- سوزش سر دل (heart burn): احساس سوزش در قفسه سینه، معمولا بعد از غذا خوردن ایجاد میشود.
علائم کمتر شایع که در رفلاکس معده دیده میشود:
درد قفسه سینه که در برخی افراد باعث نگرانی در مورد احتمال وجود مسائل قلبی میشود، در واقع شایع ترین علت درد قفسه سینه با علت گوارشی رفلاکس معده می‌باشد.
- احساس گیر کردن غذا (dysphagia)
- احساس توده و گرفتگی در ناحیه گلو بخصوص بعد از غذا خوردن
- خشونت صدا
- سرفه مزمن و طولانی مدت
راه‌های تشخیصی در رفلاکس معده چیست؟
- تشخیص رفلاکس معده بر اساس شرح حال بیمار می‌باشد و معمولا نیاز به اقدام تشخیصی نمی‌باشد در موارد شدید مقاوم به درمان یا ذکر برخی علائم مثل گیر کردن غذا یا کاهش وزن یا وجود کم خونی توصیه به بررسی‌های تشخیصی میشود.
- در برخی از موارد رفلاکس بنا بر تشخیص پزشک ،توصیه به انجام اندوسکوپی فوقانی میشود.
- برای تشخیص عوارض رفلاکس(تنگی و زخم و مری بارت ناشی از برگشت اسید به مری) بهترین روش آندوسکوپی فوقانی می‌باشد.
عوارض ناشی از رفلاکس معده چیست؟
- ساختار معده به دلیل پوشش مناسب در مقابل تماس مداوم با اسید و شیره معده مقاوم است ولی دیواره مری به دلیل نداشتن پوشش مناسب در مقابله با اسید معده، به علت برگشت اسید معده دچار آسیب میشود.
- برگشت اسید معده در طولانی مدت منجر به زخم در انتهای مری و گاهی تنگی میشود.
- در مواردی باعث مری بارت و سرطان میشود.
عوامل خطر و هشدار در رفلاکس معده چیست؟ و چه زمانی در رفلاکس معده توصیه به انجام آندوسکوپی فوقانی میشود؟
گیر کردن یا درد در مسیر مری حین بلع غذا، کم خونی فقر آهن، کاهش وزن، استفراغ مکرر، در صورتی که همراهی با علائم رفلاکس معده باشد توصیه به انجام آندوسکوپی فوقانی میشود.
بهترین رژیم غذایی در رفلاکس معده چیست؟
- پرهیز از نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل چای، قهوه، نوشابه‌های گازدار،ترکیبات حاوی نعنا و فلفل، غذاهای حاوی چربی بالا و فست فودها
- ترک مصرف سیگار و الکل
- توصیه به پوشیدن لباس‌های راحت
- توصیه به انجام تنفس‌های شکمی که باعث تقویت اسفنکتر انتهای مری میشود.
- جویدن آدامس باعث کاهش علائم رفلاکس میشود.
- در افراد با وزن بالا توصیه به کاهش وزن میشود
- در افراد با علائم شبانه: توصیه میشود 3-2 ساعت قبل از خواب مواد غذایی میل نکنند و ناحیه سر و قسمت فوقانی تنه بالاتر از تنه قرار داده شود.
بهترین درمان در موارد رفلاکس معده چیست؟
قرص‌های ضد اسید از دستع PPIها (پنتوپرازول، لانزوپرازول، اس امپرازول، امپرازول، رابپرازول) و از دسته داروهای H2 بلاکر (فاموتیدین، سایموتیدین) با توجه به شدت علائم قابل استفاده می‌باشد.
در افراد با تکرار زیاد حملات رفلاکس (2 بار و بیشتر در هفته) بهترین درمان، قرص‌های ناشتا (پنتوپرازول، لانزوپرانزول، امپرازول و….) می‌باشد.
چه زمانی در رفلاکس توصیه به جراحی میشود؟
جراحی‌های ضد رفلاکس در مواردی که علائم بیمار با قرص ناشتا (حداکثر مقدارممکن) ادامه دارد و (بهبودی نسبی با دارو حاصل میشود) و یا وجود مشکلات ساختاری مثل هرنی هیاتال بزرگ پیشنهاد میشود.
جراحی ضد رفلاکس در بیمارانی که هیچ گونه پاسخی به قرص ناشتا نمی‌دهند توصیه نمی‌شود.